Masło shea – Właściwości i działanie

Masło Shea jest tłuszczem koloru żółtego, który uzyskuje się z afrykańskich orzechów pochodzących z drzewa Shea. Produkt ten znany jest ze swoich właściwości, które korzystnie wpływają na włosy oraz na skórę. Masło Shea może pomóc w najczęściej występujących problemach skóry, takich jak zmarszczki, stan zapalny czy też oparzenia. W niniejszym artykule przedstawiamy najważniejsze informacje o korzyściach i skutkach ubocznych działania tego popularnego produktu naturalnego.

Masło Shea pozyskuje się z orzechów egzotycznego drzewa Vitellaria paradoxa, rosnącego głównie w Afryce Subsaharyjskiej. W jego skład wchodzą przede wszystkim różne kwasy tłuszczowe, w tym kwas oleinowy, kwas stearynowy, a także kwas linolowy oraz kwas palmitynowy. Poszczególne kwasy tłuszczowe mogą różnić się proporcjami, w zależności od drzewa, z którego dany produkt pochodzi. Masło to zawiera również witaminę A oraz witaminę E, które są głównymi czynnikami odpowiedzialnymi za efekt ochronny dla pielęgnowanej skóry.

Witamina A przede wszystkim:

• działa jako regulator kondycji skóry,
• może przekształcać niedojrzałe komórki skóry w dojrzałe,
• ma zdolność do korygowania wad skóry.

Witamina E:

• jest dobrze znana z tego, że jest jednym z najważniejszych ochraniaczy skóry, gdyż w naturalny sposób odwraca proces jej starzenia. Może być również pomocna przy oparzeniach skóry, ponieważ działa przeciwzapalnie.

W dzisiejszych czasach masło Shea znalazło wiele różnych zastosowań, w szczególności w przemyśle kosmetycznym. Ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające najczęściej jest składnikiem kremów nawilżających oraz odżywek do włosów. Poza tym, że masło Shea jeszcze wykorzystywane do produkcji przyjaznych skórze farmaceutyków. Dotyczy to głównie leków, które stosowane są w leczeniu między innymi trądziku, egzemy oraz zapalenia stawów.

Istnieje kilka rodzajów masła Shea, w zależności od gatunku drzewa, z którego zostało wytworzone i klasyfikuje się je jako klasa A, klasa B, klasa C oraz klasa F – wymienione od najwyższej jakości do najniższej.

Składniki masła Shea

Masło Shea składa się z czterech głównych składników, a mianowicie z tłuszczów, witamin oraz związków fenolowych i alkohole triterpenowe. Przyjrzyjmy się im zatem nieco bliżej.

Tłuszcze

• Kwas oleinowy jest kwasem tłuszczowym występującym głównie w olejach roślinnych. Jest powszechnie stosowany w produktach do pielęgnacji skóry, takich jak mydła i kremy, głównie jako naturalny środek nawilżający.
• Kwas stearynowy jest kwasem tłuszczowym występującym w olejach zwierzęcych i roślinnych. Jest stosowany jako środek nadający poślizg w różnych kosmetykach w celu lepszegosmarowania danym produktem na skórze.
• Kwas linolowy to przeciwzapalny tłuszcz, który po nałożeniu na skórę zapobiega powstawaniu trądziku.
• Kwas palmitynowy jest kwasem tłuszczowym o właściwościach poślizgowych, dzięki temu jest on powszechnie stosowanych w produktach natłuszczających.
• Kwas arachidonowy jest kwasem tłuszczowym, którego w maśle Shea jest najmniej. Jest również stosowany w produktach kosmetycznych jako naturalny środek nawilżający.

Witaminy

• Poza innymi funkcjami, witamina A ma również zdolność do korygowania wad skóry. Zalicza się do nich między innymi zmarszczki oraz trądzik.
• Witamina E działa przeciwko naturalnym i nienaturalnym uszkodzeniom skóry. Chodzi między innymi o starzenie się oraz oparzenia.

Związki fenolowe

• W maśle Shea zidentyfikowano osiem głównych związków fenolowych. Najobficiej występującym związkiem fenolowym jest kwas galusowy. Zawarte w nim związki katechinowe są znane ze swoich właściwości antyoksydacyjnych.

*Związki alkoholu triterpenowego

• Masło Shea zawiera znaczną ilość związków alkoholu triterpenowego, które są w istocie innym rodzajem tłuszczu. Najczęściej spotykanymi w nim triterpenami są alfa-amyryna, beta-amiryna, a także lupeol oraz butyrospermol. Te rodzaje triterpenów mają właściwości przeciwzapalne oraz przeciwnowotworowe.

Na rynku dostępne są dwa główne rodzaje masła Shea, a mianowicie surowe oraz rafinowane. Nierafinowane masło Shea jest naturalną formą otrzymywaną z afrykańskiego drzewa. Natomiast rafinowane masło Shea jest uprzemysłowionym rodzajem tego produktu. W porównaniu do rafinowanego, produkt nierafinowany ma wyższy poziom zanieczyszczeń.

Wśród innych czynników wyróżniających poszczególne produkty, jest klimat, z którego pochodzi surowiec. Drzewa Shea, które znajdują się w zimnych obszarach ziemi, mają zwykle niższy poziom witaminy E, w porównaniu do drzew znajdujących się w gorących i suchych obszarach.

Mechanizm działania

Aby skutecznie działać na skórze, masło Shea musi wnikać i penetrować poszczególne warstwy skóry. Umożliwia to obecność kilku tłuszczów, takich jak kwas oleinowy, stearynowy i palmitynowy, które wchodzą w interakcję z lipidami obecnymi na skórze.

Najczęściej zapalenie skóry jest wynikiem czynników środowiskowych, takich jak promieniowanie ultrafioletowe, oparzenia, czy też chemikalia, toksyny i tym podobne. Takie czynniki mogą prowadzić do przedwczesnego procesu starzenia się skóry, ale także rozwoju niektórych chorób. Składniki masła Shea, takie jak triterpeny, zmniejszają produkcję cząsteczek zapalnych, w ten sposób spowalniając proces starzenia się skóry. Z kolei lupeol reguluje niektóre geny, które są związane z wyglądem skóry. Czyni to na przykład poprzez tłumienie genów wywołujących nowotwór oraz geny prozapalne.

Korzyści zdrowotne ze stosowania masła Shea

Ten wyjątkowy produkt naturalny posiada wiele różnych zastosowań, wśród których warto przede wszystkim wymienić te poniższe.

1. Korzystnie wpływa na leczenie egzemy

Przeprowadzono jedno czterotygodniowe badanie, w którym udział wzięło 34 pacjentów z egzemą. Badanie to wykazało, że krem z ekstraktem z masła Shea zmniejszył swędzenie skóry i poprawił jakość życia u 74% badanych.

W innym pilotażowym badaniu wzięło udział 25 osób z wypryskami. W ich przypadku zastosowano naturalne środki nawilżające, zawierające olejek z masła Shea. Zauważono, że u 79% badanych zmniejszyło się swędzenie, a u 44% badanych zwiększyło się nawilżenie skóry.

2. Skuteczne działa przeciwko pasożytom w nosie

Pasożyty w nosie są częstym objawem występującym w kilku chorobach. Chodzi między innymi o przeziębienie oraz zapalenie błony śluzowej nosa, gdzie zatkane są przewody w nosie.

zastosowanie masła shea w nosie wykazuje działanie przeciw krzepnięciu. W jednym randomizowanych badań udział wzięły 33 osoby z nieżytem nosa. Okazało się, że ten naturalny produkt było bardziej skuteczny w zmniejszaniu przekrwienia nosa, niż ksylometazolin – lek zmniejszający przekrwienie, czy też placebo.

3. Może złagodzić objawy zapalenia stawów

Produkty z orzechów Shea zostały przetestowane pod kątem działania, które może pomóc leczyć typowe objawy zapalenia stawów. W jednym badaniu przez 16 tygodni były podawane 33 pacjentom z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego. Badanie to wykazało, że doustne przyjmowanie ekstraktu z orzechów Shea w formie tabletek pozwoliło złagodzić objawy zapalenia stawów, takie jak ból, a także wpłynęło pozytywnie na możliwości ruchowe.

4. Może złagodzić objawy podrażnienia lub uszkodzenia skóry

Tłuszcze roślinne, takie jak kwas oleinowy i kwas stearynowy, są m.in. odpowiedzialne za działanie nawilżające. Z tego powodu większość jest wykorzystywana jako główne składniki w popularnych produktach kosmetycznych.

Badanie populacyjne w Afryce wykazało, że masło Shea działa ochronnie na skórę, kiedy jest stosowane u noworodków miejscowo na kikut pępkowy i jego okolice.

5. Wykazuje cenne właściwości przeciwzapalne

Zapalenie skóry jest typową reakcją organizmu, wywoływaną przez drażniące czynniki zewnętrzne, m.in. poparzenia, alergie oraz promieniowanie ultrafioletowe. Badania na zwierzętach oraz na wyizolowanych komórkach wykazały, że kilka składników masła Shea, a w szczególności lupeol, skutecznie zmniejsza stan zapalny. W jednym badaniu przeprowadzonym na szczurach stwierdzono, że lupenol zmniejszył obrzęk łap o 39%. Inne badanie, oparte z kolei na komórkach pokazało, że składniki te pozwalają zmniejszać poziom enzymów indukujących nowotwory oraz enzymów prozapalnych iNOS i COX-2.

6. Może spowolnić proces starzenia się skóry

Starzenie się skóry jest naturalnym procesem, w czasie którego komórki ulegają utlenianiu, co prowadzi do pogorszenia się kondycji widocznej tkanki. Wszyscy prędzej czy później doświadczymy procesu starzenia się skóry, nie mniej jednak, proces ten może zostać przyśpieszony przez czynniki środowiskowe, takie jak stres, zła dieta, promieniowanie ultrafioletowe i tym podobne zjawiska.

Masło Shea jest bogate w składniki przeciwutleniające, takie jak związki fenolowe oraz witamina E. Te składniki zapobiegają utlenianiu skóry, co oznacza, że może ono spowolnić proces starzenia się skóry.

7. Skutecznie wspomaga leczenie trądziku

Trądzik to schorzenie skóry, które jest spowodowane nadmierną produkcją sebum przez skórę. Okazuje się, że współczesne leki przeciwtrądzikowe mogą powodować liczne działania niepożądane. Dlatego właśnie ważne jest, by szukać innych, lepszych metod działania.

Lupeol, jeden z najważniejszych składników masła Shea, może zmniejszyć powstawanie trądziku. Badanie oparte na komórkach wykazało, że enzymy stłumione przez lupeol biorą udział w produkcji ropy w organizmie, co znacznie zmniejsza objawy trądziku.

8. Może zapobiegać plątaniu się włosów

W jednym badaniu na włosach przetestowano 5 olejów oraz 3 rodzaje masła Shea. Substancje, które zawierały dużą wartość procentową kwasów oleinowego, linolowego i palmitynowego znacznie zmniejszyły liczbę rozdwojonych końcówek na każdy gram włosów.

9. Może zmniejszyć blizny na skórze

Blizna to naturalna lecznicza reakcja organizmu, w miejscu, w którym skóra zostaje silnie zraniona. Keloid to rodzaj blizny, która jest znacznie większa niż zwykła blizna.

Z różnych źródeł wiadomo, że afrykańskie plemiona wykorzystywały masło Shea jako środka leczącego blizny. W badaniu opartym na komórkach wykazano, że może ono zmniejszać ryzyko wzrostu oraz produkcji keloidalnych komórek tkanki łącznej – fibroblastów.

10. Zapewnia pomoc w procesie gojenia się ran

Masło Shea jest bogate w triterpeny, czyli w związki, które poprawiają naprawę tkanek. Czynią to poprzez przyspieszenie zamykania ran oraz zmniejszenie produkcji ROS w mikrośrodowisku rany.

11. Działa odstraszająco na owady

W badaniu laboratoryjnym zaobserwowano, że wiele tłuszczów, w tym między innymi kwas oleinowy, kwas palmitynowy oraz kwas linolowy, działa odstraszająco na owady. Te tłuszcze w dużych ilościach występują w maśle Shea.

Pozostałe działania masła Shea

Chociaż masło Shea w tych przypadkach jest popularnie wykorzystywane, to jednak nie ma naukowych dowodów na jego działanie w przypadkach:

• Rozstępów – Ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne oraz przeciwutleniające jest często wykorzystywane w leczeniu rozstępów. Przegląd miejscowych terapii rozstępów wykazał, że kobiety, które w leczeniu rozstępów stosowany produkty zawierające masło Shea obserwowały większą elastyczność skóry oraz mniej widoczne zmiany dermatologiczne. Badania w tym zakresie dotychczas nie potwierdzają tych właściwości.
• Oparzeń słonecznych – Masło Shea jest dość powszechnie wykorzystywane do łagodzenia oparzeń słonecznych. Nie mniej jednak, nie przeprowadzono do tej pory żadnego badania, które by to potwierdziło. Witamina E była jednak stosowana jako środek zapobiegawczy przed oparzeniami słonecznymi.

Skutki uboczne

Działanie masła Shea może wywoływać pewne skutki uboczne, które wynikają jednak zazwyczaj z zastosowania niższej jakości produktu.

1. Rafinowane masło Shea może powodować wiele skutków ubocznych

Surowe masło Shea klasy A prawdopodobnie nie powoduje żadnych skutków ubocznych. Z drugiej strony, oczyszczone masło Shea jest przetwarzane za pomocą wielu chemikaliów, z których niektóre mogą być szkodliwe dla zdrowia. Zalicza się do nich na przykład N-heksan.

N-heksan jest wykorzystywany do ekstrakcji masła Shea z orzechów rosliny. Jeśli n-heksan spożywany jest w niewielkich ilościach, to może powodować senność, uczucie zmęczenia, a także utratę apetytu, osłabienie mięśni oraz bóle głowy.

2. Może zwiększyć ryzyko krwawienia

Ze względu na obecność kwasu stearynowego masło Shea nie jest zalecane dla osób, które mają problemy z krwawieniem. Tak samo osoby, które przyjmują leki, które mogą powodować krwawienie, również powinny zachować ostrożność podczas jego stosowania.

Ograniczenia i zastrzeżenia

W Internecie można znaleźć bardzo dużo informacji na temat tego, jakie potencjalne korzyści zapewnia ten wyjątkowy produkt naturalny. Nie mniej jednak, istnieje kilka danych, które wymagają wyjaśnienia, by nie zostały źle zinterpretowane.

• Brak jest dowodów naukowych na temat faktycznych korzyści z działania masła Shea w wielu zakresach. Większość wymienionych powyżej badań dotyczyła składników w nim zawartych, a nie samego produktu. Tak na przykład istnieją badania nad wpływem witaminy A oraz witaminy E na oparzenia słoneczne. Jednocześnie nie ma żadnych badań, które by potwierdzały skuteczność masła w leczeniu oparzeń słonecznych.

• Istnieje bardzo niewielka ilość badań nad skutkami ubocznymi działania naturalnego masła Shea. Fakt ten niestety daje błędne odczucie, że może być ono stosowane przez każdego.

• Dostępne są badania, które zostały wykonane przez firmy kosmetyczne. Wiele z nich prowadzi własne, by zapewnić lepsze właściwości swoim produktom. Problem polega na tym, że większość z tych badań nie jest pokazywana opinii publicznej, co powoduje, że ich wyniki trudno uznać za ważne.

• Kilka korzyści wymienionych powyżej zostało przetestowanych na komórkach oraz na zwierzętach. Problem z tego rodzaju badaniami polega jednak na tym, że mogą one wprowadzać w błąd, jeśli chodzi o faktyczny wpływ masła Shea na ludzki organizm.

Wady masła shea

Większość użytkowników masła shea zauważa pewne wady samego surowca, jak i produktów na nim opartych.

1. Cena produktu

Jednym z głównych problemów masła Shea jest jego cena. Najczęściej pozyskuje się w małych ilościach, choć zapotrzebowanie na produkt jest spore.

2. Wyraźnie nieprzyjemny zapach

Jedną z głównych wad masła Shea jest jego specyficzny zapach. Wiadomo, że jego aromat jest dziwny i bardzo charakterystyczny, kiedy nakłada się go na skórę. W rzeczywistości jednym z głównych celów uprzemysłowienia tego surowca jest pozbycie się jego aromatu.

Interakcje z lekami

W przypadku pacjentów przyjmujących leki, które mogą powodować krwawienie, masło Shea może zwiększyć ich efekt działania. Do tego rodzaju leków zaliczamy między innymi kwas acetylosalicylowy oraz antykoagulanty. Niektóre popularne leki, których nie należy z nim łączyć to warfaryna, ibuprofen, a także klopidogrel oraz naproksen.

• Chociaż masło shea w swojej naturalnej postaci może być spożywane, to jednak najczęściej stosowane jest miejscowo jako krem.
• Jest również składnikiem wielu produktów kosmetycznych, takich jak mydła, kremy, środki czyszczące oraz maści.
• Ze względu na wysoką zawartość składników odżywczych może być również stosowane w produktach spożywczych, np. do wypieków, a także do produkcji margaryny oraz czekolady.

Dawkowanie

Zalecana dawka masła Shea nie została ustalona. Na jego zastosowanie każdy może reagować inaczej, dlatego też dla jednej osoby duża ilość może przynieść korzyści, a u kogoś innego wiązać się będzie z pewnymi skutkami ubocznymi. Innym czynnikiem, którego warto brać pod uwagę, jest jakość samego produktu. W zależności od klasy danego masła ilość składników odżywczych może być inna.

Masło Shea i olej kokosowy

Masło Shea jest substancją bogatą w tłuszcze, wśród których znaleźć możemy kwas oleinowy. Jest on najczęściej wykorzystywany jako długotrwały środek nawilżający.

Olej kokosowy jest bogaty w tłuszcze nasycone, jego jednym z najważniejszych składników jest kwas laurynowy, który ma silne właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Mieszanka masła Shea i olejku kokosowego łączy właściwości obu surowców i tworzy produkt, który doskonale nawilża skórę oraz zwalcza infekcje bakteryjne.

Doświadczenie osób korzystających z masła Shea i ich opinie

Spośród wielu opinii na temat tego masła przytaczamy kilka, które dobrze opisują jego działanie.

Pozytywne opinie:

• „Uwielbiam mydła Shea, bo są pełne naturalnej dobroci i nie podrażniają mojej wrażliwej skóry. Mój mąż również lubi te mydła, ponieważ są one wykonane z dobrej jakości, jedynie naturalnych produktów. Dlatego właśnie gorąco polecam każdemu, kto chce zafundować sobie najlepsze produkty naturalne”
• „Mój 13-letni syn, który ma wypryski, używa masła Shea od ponad roku. Używa go codziennie na suchą skórę i nie używa niczego innego. Podoba mi się fakt, że ten produkt jest w 100% naturalny”.
• „To cud natury dla suchej skóry. Każdy, kto cierpi na egzemę lub łuszczycę, powinien używać tego produktu jako codziennego kremu nawilżającego”.

Negatywne opinie:

• „Ten produkt pachnie okropnie! Wiedziałem, że będzie miał jakiś zapach, ale nie byłem przygotowany na zapach tak bardzo nieprzyjemny”.
• „Kiedy stosuje masło Shea, to cały czas swędzi mnie skóra. Możliwe, że to reakcja alergiczna na ten produkt”.