Home Składniki kosmetyczne Przeciwutleniacze w ochronie zdrowia i urody

Przeciwutleniacze w ochronie zdrowia i urody

przez Patrycja Nowak
przeciwutleniacze

Przeciwutleniacze to bardzo ważne składniki czynne wielu kosmetyków pielęgnacyjnych, przeznaczonych do ochrony i regeneracji skóry. Szczególną rolę pełnią w serach i kremach przeciwzmarszczkowych, chroniąc skórę przed niszczącym działaniem wolnych rodników i zapobieganiem powstawaniu zmarszczek. Mają jednak duże znaczenie również w zakresie ochrony zdrowia. Przyjrzyjmy się zatem bliżej tego rodzaju substancjom.

Wolne rodniki to wytwarzane przez komórki substancje odpadowe procesów metabolicznych oraz wynikające z reakcji na środowisko. Jeśli organizm nie może skutecznie neutralizować i usuwać wolnych rodników, może dochodzić do tzw. do stresu oksydacyjnego, a tym samym szkodzić komórkom i funkcjonowaniu organizmu. Związany jest on z większym ryzykiem rozwoju wielu chorób, m.in. serca, nowotworami, artretyzmem, udarem, chorobami układu oddechowego, niedoborem odporności, rozedmą płuc, chorobą Parkinsona i innymi stanami zapalnymi lub niedokrwiennymi. Czynniki, które zwiększają produkcję wolnych rodników w organizmie, mogą być wewnętrzne, takie jak stany zapalne lub zewnętrzne, np. zanieczyszczenie środowiska, promieniowanie UV i dym papierosowy. Wolne rodniki są również znane jako reaktywne formy tlenu (ROS).

Przeciwutleniacze to szczególne substancje, które mogą zapobiegać lub spowalniać uszkodzenia komórek, spowodowanych przez niszczące działanie wolnych rodników, które są niestabilnymi cząsteczkami wytwarzanymi przez organizm w reakcji na czynniki środowiskowe oraz normalne procesy metaboliczne. Źródłem tych substancji jest także dieta, szczególnie bogata w niektóre produkty roślinne.

Czym są antyoksydanty

Inne stosowane określenia przeciwutleniaczy to także antyoksydanty i antyutleniacze. Niezależnie od nazwy są to naturalne związki chemiczne, występujące w niewielkich stężeniach. Stanowią one głównie substancje roślinne, ale wśród antyutleniaczy znajdują się też jony selenu, cynku czy manganu. W kosmetyce opóźniają i wstrzymują procesy niszczenia komórek.

Przeciwutleniacze to jedne z najskuteczniejszych, naturalnych środków leczniczych, idealne także w profilaktyce nowotworowej. Znane są również z działań zaradczych przeciwko chorobom wieńcowym. Przeciwutleniacze to także nieodzowny składnik diety oraz kosmetyków, zwłaszcza gdy zależy nam na zdrowej i młodej cerze.

Ludzki organizm również produkuje niektóre przeciwutleniacze, znane jako przeciwutleniacze endogenne. Antyoksydanty, które pochodzą z zewnątrz organizmu, są nazywane egzogennymi.

Jak działają przeciwutleniacze

Przeciwutleniacze mogą przede wszystkim chronić organizm przed uszkodzeniem komórek wywołanym przez wolne rodniki, zwanym stresem oksydacyjnym. Okoliczności i procesy, które mogą prowadzić do stresu oksydacyjnego, to głównie:

  • aktywność mitochondrialna,
  • nadmierne aktywność fizyczna,
  • uraz tkanek z powodu stanu zapalnego i urazu,
  • niedokrwienie i upośledzenie procesu reperfuzji,
  • spożycie niektórych produktów spożywczych, w szczególności przetworzonej żywności, tłuszczów trans, sztucznych słodzików oraz niektórych barwników oraz używek,
  • palenie tytoniu,
  • zanieczyszczenie środowiska,
  • promieniowanie,
  • narażenie na działanie chemikaliów, takich jak pestycydy i leki, w tym chemioterapia,
  • rozpuszczalniki przemysłowe,
  • ozon.

Takie działania i ekspozycje mogą spowodować uszkodzenie komórek, co z kolei może prowadzić do:

  • nadmiernego uwalniania wolnych jonów żelaza lub miedzi,
  • aktywacji fagocytów, rodzaju białych krwinek odgrywających rolę w zwalczaniu infekcji,
  • wzrostu enzymów wytwarzających wolne rodniki,
  • zakłócenia łańcuchów transportu elektronów.

Wszystkie te zjawiska mogą powodować niebezpieczny stres oksydacyjny. Uszkodzenia wywołane przez wolne rodniki są wiązane z większym ryzykiem rozwoju m.in. nowotworów, miażdżycą i utratą wzroku. Uważa się, że wolne rodniki powodują zmiany w komórkach, które prowadzą do tych i ewentualnie innych stanów chorobowych. Przyjmuje się powszechnie, że przyjmowanie przeciwutleniaczy istotnie zmniejsza takie ryzyko.

Antyoksydanty działają jako wymiatacze rodników, takie jak donory wodoru, donory elektronów, rozkładające się nadtlenki, wygaszacze tlenu singletowego, inhibitory enzymów, synergetyki i środki chelatujące metal. Badania również wskazują, że suplementy antyoksydacyjne mogą pomóc zmniejszyć utratę wzroku z powodu związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej u osób starszych.

Antyoksydanty skutecznie opóźniają efekty starzenia, redukują zniszczenia komórek skóry, wywoływane przez wolne rodniki, które silnie upośledzają produkcję kolagenu. Kosmetyki zawierające antyutleniacze to głównie kremy i sera do codziennej, domowej pielęgnacji skóry.

Rodzaje antyoksydantów

Uważa się, że w przyrodzie istnieją setki, a może nawet tysiące substancji, które mogą działać jako przeciwutleniacze. Każdy ma swoją własną rolę i może współpracować z innymi, aby pomóc organizmowi pracować bardziej efektywnie. „Przeciwutleniacz” nie jest tak naprawdę nazwą żadnej konkretnej substancji, ale raczej opisuje to, jakie ma właściwości. Przykładami przeciwutleniaczy pochodzącymi spoza ludzkiego organizmu mogą być:

  • witamina A, w tym beta-karoten,
  • witamina C,
  • witamina E,
  • likopen,
  • luteina,
  • selen,
  • mangan,
  • zeaksantyna,
  • flawonoidy, flawony, katechiny, polifenole i fitoestrogeny są wszelkiego rodzaju przeciwutleniaczami i fitoskładnikami, a wszystkie one znajdują się w produktach roślinnych.

Każdy przeciwutleniacz spełnia inną funkcję i nie jest wymienny z innym. Dlatego ważne jest, aby regularnie stosować zróżnicowaną dietę.

Naturalne źródła przeciwutleniaczy

Źródła przeciwutleniaczy mogą być naturalne lub sztuczne. Uważa się, że niektóre pokarmy pochodzenia roślinnego są szczególnie bogate w antyoksydanty, które są rodzajem składnika odżywczego opartego na fitoskładnikach. Najlepszymi ich źródłami są zwłaszcza owoce i warzywa, które czasami określa się jako „pożywienie” lub „żywność funkcjonalną”.

Aby zapewnić sobie pożądany poziom niektórych przeciwutleniaczy należy uwzględnić w swojej diecie takie składniki jak:

  • produkty mleczne, jaja i wątroba – witamina A,
  • większość owoców i warzyw, zwłaszcza jagód, pomarańczy i papryki – witamina C,
  • orzechy i nasiona, słonecznik i inne oleje roślinne oraz zielone, liściaste warzywa – witamina E,
  • jaskrawo zabarwione owoce i warzywa, takie jak marchew, groch, szpinak i mango – beta-karoten
  • różowe i czerwone owoce i warzywa, w tym pomidory i arbuz – likopen,
  • zielone, liściaste warzywa, kukurydza, papaja i pomarańcze – luteina,
  • ryż, kukurydza, pszenica i inne produkty pełnoziarniste, a także orzechy, jajka, ser i rośliny strączkowe – selen.

Inne pokarmy uważane za dobre źródła przeciwutleniaczy to:

  • bakłażany,
  • rośliny strączkowe, takie jak czarna fasola,
  • zielona i czarna herbata,
  • czerwone winogrona,
  • ciemna czekolada,
  • granaty,
  • jagody goji.

Żywność o bogatych, żywych kolorach często zawiera najwięcej przeciwutleniaczy, dlatego poniższe pokarmy takie jak jagody, jabłka, brokuły, szpinak i soczewica są również dobrym źródłem przeciwutleniaczy. Przykładem może być likopen, który jest przeciwutleniaczem nadającym pomidorom ich bogaty, czerwony kolor. Gdy pomidory są poddawane obróbce cieplnej, likopen staje się bardziej dostępny biologicznie, czyli łatwiejszy dla naszego organizmu do przetworzenia i wykorzystania. Podobnie wygląda sytuacja z marchewką, bogatą w beta-karoten.

Jednak pewne badania wykazały, że kalafior, groszek i cukinia tracą wiele ze swojej aktywności przeciwutleniającej w procesie gotowania. Pamiętaj, że ważną rzeczą jest spożywanie różnych pokarmów bogatych w przeciwutleniacze, gotowanych i surowych.

Dlaczego ochrona i profilaktyka jest tak ważna

W młodym organizmie skóra wypełniona jest przeciwutleniaczami. Z wiekiem, a także nadmierna ekspozycja skóry na słońce, procesy hormonalne, takie jak dojrzewanie i menopauza, stosowanie preparatów zawierających szereg drażniących substancji chemicznych, jak i choroby sprawiają, że skóra traci zdolność wytwarzania przeciwutleniaczy. Ważne jest zatem dostarczanie ich do organizmu poprzez dietę i odpowiednie kosmetyki.

Brak wspomagania ich tworzenia prowadzi do rozpadu kolagenu, a co za tym idzie, utraty bariery ochronnej i narażenie na różne schorzenia i przedwczesne starzenie skóry. Przeciwutleniacze to niezbędne składniki diety oraz kosmetyków do pielęgnacji skóry, a także do ochrony przeciwzmarszczkowej. Są szczególnie ważne w przypadku występujących już zmarszczek mimicznych, takich jak kurze łapki czy zmarszczki na czole. Działania pobudzające produkcję kolagenu mają też właściwości regenerujące i odbudowujące zniszczone komórki skóry, które uległy degradacji zarówno przez naturalne procesy starzenia, jak i wywołane zostały przez narażenie skóry na czynniki środowiskowe.

Porady dietetyczne

Poniższe wskazówki mogą pomóc w zwiększeniu spożycia antyoksydantów w codziennej diecie:

  • Uważa się, że spożywanie filiżanki lub dwóch zielonej herbaty zapewnia korzyści zdrowotne z powodu bogatej obecności przeciwutleniaczy.
  • Dołącz owoce lub warzywa do każdego posiłku i przekąski.
  • Napij się zielonej herbaty, herbaty z czystka lub herbaty matcha każdego dnia.
  • Spójrz na kolory na talerzu. Jeśli twoje jedzenie jest głównie brązowe lub beżowe, poziom antyoksydantów prawdopodobnie będzie niski. Dodaj pokarmy o bogatych kolorach, takich jak jarmuż, buraki i jagody.
  • Częściej używaj kurkumy, kminku, oregano, imbiru, goździków i cynamonu, aby urozmaicić smak i zawartość przeciwutleniaczy w posiłkach.
  • Jako przekąski jedz orzechy, zwłaszcza orzechy brazylijskie, nasiona słonecznika i suszone owoce, ale wybierz te bez dodatku cukru i soli.

Nie ma zalecanego dziennego spożycia (RDA) dla przeciwutleniaczy, ale wysokie spożycie świeżych produktów pochodzenia roślinnego jest uważane za szczególnie zdrowe.

Dlaczego warto stosować je do celów pielęgnacyjnych

Warto zadbać o to, by zawsze w naszej diecie, jak i w stosowanych przez nas kosmetykach występował szereg rozmaitych przeciwutleniaczy. Im silniejsze są to substancje, tym lepiej. Z większym prawdopodobieństwem pozwolą one cieszyć się młodą, piękną, promienną skórą przez wiele lat.

W diecie warto zadbać o dostarczanie przeciwutleniaczy z takich źródeł jak zielona herbata, ciemne winogrona, borówki amerykańskie, jagody oraz wiele innych produktów bogatych w witaminę C. Jeżeli chodzi o wybór kosmetyków warto zwrócić uwagę na ich zawartość w składzie INCI. Im więcej zawartych w nich różnego rodzaju przeciwutleniaczy, tym większa skuteczność ochronna i opóźniająca starzenie.

Ciągłe narażenia naszej cery na czynniki zewnętrzne, takie jak zanieczyszczenia, promienie słoneczne, czy nawet powietrze, którym oddychamy sprawia, że nasza skóra jest osłabiona, niedostatecznie nawilżona i zniszczona. Spożywane w diecie, jak i stosowane w kosmetykach przeciwutleniacze sprawiają, że redukowane są zniszczenia, których źródłem są wolne rodniki.

O czym warto pamiętać

Warto pamiętać, że podczas gdy badania łączą spożywanie owoców i warzyw z lepszym ogólnym stanem zdrowia, nie jest jasne, jak daleko jest to spowodowane działaniem przeciwutleniaczy. Ponadto, należy zachować pewną ostrożność w odniesieniu do zawierających je suplementów.

Wysokie spożycie beta-karotenu może np. wiązać się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju nowotworów płuc u palaczy. Stwierdzono również, że wysoka dawka witaminy E zwiększa ryzyko raka prostaty, a stosowanie niektórych suplementów antyoksydacyjnych wiąże się z większym ryzykiem wzrostu guzów. Suplementy antyoksydacyjne mogą również wchodzić w interakcje z niektórymi lekami. Dlatego przed użyciem któregokolwiek z tych produktów należy porozmawiać z lekarzem.

Ogólnie rzecz biorąc, badania nie dowiodły, że przyjmowanie konkretnego przeciwutleniacza jako suplementu lub poprzez żywność może chronić przed konkretną chorobą. W większości przypadków wyniki nie wykazywały żadnej korzyści, negatywnego skutku lub były sprzeczne.

Wolne rodniki są często kojarzone z szeregiem chorób, w tym chorobami serca, rakiem i utratą wzroku. Nie oznacza to jednak wprost, że ​​zwiększone spożycie przeciwutleniaczy zapobiegnie tym chorobom. Antyoksydanty pochodzące ze sztucznych źródeł mogą zwiększać nawet ryzyko niektórych problemów zdrowotnych.

W rezultacie ważne jest, aby szukać naturalnych źródeł przeciwutleniaczy w postaci zdrowej i zróżnicowanej diety. Regularne spożywanie owoców i warzyw wiąże się zwykle z niższym wskaźnikiem chorób przewlekłych, a zawarte w nich naturalne przeciwutleniacze mogą odgrywać pewną w tym rolę. Jest jednak mało prawdopodobne, aby konsumowanie suplementowanych przeciwutleniaczy, zwłaszcza w przetworzonej żywności, przyniosło znaczne korzyści dla zdrowia i urody.

Podobne artykuły

Zostaw komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.